Rus buğdası 255 dollara qədər ucuzlaşdı
Yaxşı məhsuldarlıq ehtiyatları gələn mövsümdə Rusiyadan buğda ixracı üçün nikbin planlar qurmağa imkan verir. Analitiklərin fikrincə, ölkə 37,5-45 milyon ton buğda ixrac edə bilər ki, bu da cari mövsümdə rekord daşımalarla müqayisə oluna bilər. Şərqi Avropa ölkələrindən Ukrayna taxılının idxalına qoyulan məhdudiyyətlər dünya bazarında buğdanın qiymətinin ucuzlaşmasını dəstəkləyə bilər.
Rusiya 2023-2024-cü illər mövsümündə 43 milyon ton buğda ixrac edə bilər ki, bu da cari mövsümün rekordundan sonra ikinci nəticə olacaq, "Sovecon" mütəxəssiskəri belə düşünür. “Sovecon” şirkətinin direktoru Andrey Sizov deyir ki, növbəti mövsümdə buğdanın faktiki ixracı 2022-2023-cü il mövsümünün nəticəsi (43 milyon ton) ilə müqayisədə daha çox ola bilər. Bu mövsüm "Sovecon" Rusiyadan buğda ixracını 44,5 milyon ton, ümumi taxıl ixracını isə 55,9 milyon ton səviyyəsində qiymətləndirir.
Andrey Sizovun sözlərinə görə, 2023-cü ildə gözlənilən məhsulun azalmasına baxmayaraq, buğdanin məhsuldarlığı orta səviyyədən yuxarı olacağı gözlənilir, amma nəhəng daşınma ehtiyatlarını nəzərə alaraq, ümumi tədarük illik müqayisədə bir qədər azalacaq.
Əsas regionlarda əlverişli hava şəraiti ilə əlaqədar aprelin 18-də "Sovecon" Rusiyada 2023-cü ildə buğda yığımı proqnozunu 1,5 milyon ton artıraraq, 86,8 milyon tona çatdırıb. Bu, 2022-ci ildəki 104,2 milyon ton səviyyəsindən 17% az, eləcə də son beş ildəki 82,5 milyon ton orta göstəricidən 5% çoxdur, analitiklər deyir.
Rosstatın məlumatına görə, kənd təsərrüfatı təşkilatlarında buğda ehtiyatı martın 1-nə 17,4 milyon tona çatıb ki, bu da beşillik orta göstəricidən 82% çoxdur.
Prozerno-nun direktoru Vladimir Petriçenko hələ də növbəti mövsümdə Rusiyadan buğda ixracını 42 milyon ton səviyyəsində proqnozlaşdırır. “Rusaqrotrans”ın analitik mərkəzi ehtiyat fondu üçün davamlı alışları nəzərə alaraq daşımaları 37,5 milyon ton həcmində qiymətləndirir. “Rusaqrotrans” analitikləri qeyd edirlər ki, əgər satınalmalar tənzimlənərsə, ixrac 40 milyon tona çata bilər.
Baş nazirin müavini Viktoriya Abramçenko martın sonunda bildirib ki, hökumət ehtiyat fondu üçün taxıl alışını 7 milyon ton artırmağı düşünür. Kənd Təsərrüfatı Bazarı Araşdırmaları İnstitutu (IKAR) 2023-2024-cü illər mövsümündə Rusiyanın buğda ixracını bu mövsüm üçün gözlənilən 46 milyon ton nəticəyə qarşı 45 milyon ton səviyyəsində proqnozlaşdırır, IKAR-ın baş direktoru Dmitri Rılko deyir.
IKAR-ın Reuters-ə istinadən verdiyi məlumata görə, keçən həftə 12,5% zülalı olan Rusiya buğdasının orta qiyməti 2 dollar azalaraq 271 dollar/tona (FOB) düşüb.
"Sovecon" Rusiya Federasiyasından buğdanın orta qiymətini bir ton üçün 277-283 dollar səviyyəsində qiymətləndirir.
Pole.rf portalı yazır ki, Rusagrotrans-a görə, may-iyun aylarında tədarük üçün nəzərdə tutulan bu sinifdən olan rus buğdası bir ton üçün 275 dollara satılır, lakin alıcılar hər tonu (FOB) 270 dollardan aşağı təklif edirlər.
Eyni zamanda, həftənin əvvəlində dünya birjalarında buğda kotirovkaları Polşa, Macarıstan və Slovakiyadan Ukrayna taxılının idxalına qadağa qoyulması xəbərini qiymətləri bir qədər də ucuzlaşdırdı. Bu addım yerli kənd təsərrüfatının dəstəklənməsinin zəruriliyi ilə izah edildi.
Reuters-in verdiyi məlumata görə, Rumıniya da bu cür məhdudiyyətlər tətbiq edə bilər. Yerli Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən bildiriblər ki, Bolqarıstan da müvəqqəti qadağanı nəzərdən keçirir. Prozerno-nun məlumatına görə, aprelin 17-də Çikaqo birjasında buğda fyuçersləri bir ton üçün 5,1 dollar artaraq 255,8 dollar olub. Avropa Komissiyası Aİ üzvlərinin birtərəfli ticarət məhdudiyyətlərini qəbuledilməz hesab edir. Aprelin 18-i axşam saatlarında məlum olub ki, Polşa Ukrayna taxılının öz ərazisindən tranzitini açmağa razılaşıb.
"Kommersant"ın bazardakı mənbəsinə görə, Ukrayna taxılının təxminən 60%-ni Avropa ölkələri vasitəsilə ixrac edir, qalan hissəsi isə taxıl müqaviləsi çərçivəsində Qara dənizdəki limanlardan ixrac edilir.
Ukrayna Taxıl Assosiasiyası 2023-cü ilin martında taxıl və yağlı bitkilərin ixracını 6,4 milyon ton, fevralda isə 5,5 milyon ton səviyyəsində qiymətləndirir. Vladimir Petriçenkonun sözlərinə görə, bəzi Avropa ölkələri tərəfindən Ukrayna taxılının tədarükünə məhdudiyyətlər davam edərsə, bu, Aİ bazarında dempinqin qarşısını alacaq və kotirovkaların sonrakı hərəkətinə gətirib çıxaracaq ki, bu da bütün təchizatçılar üçün müsbət olacaq.
Dmitri Rılkonun qeyd etdiyi kimi, Ukrayna taxılının Avropa ölkələri vasitəsilə tranziti davam edərsə, dünya bazarına təsir minimal olacaq.
Andrey Sizov hesab edir ki, məhdudiyyətlər Brüsselin növbəti reaksiyasına səbəb olmalı və dünya qiymətlərinə və Rusiya ixracına heç bir təsir göstərməməlidir. “Kommersant”ın bazardakı həmsöhbəti əlavə edir ki, Ukrayna taxılının Aİ vasitəsilə ixracı ilə bağlı problemlər taxıl müqaviləsinin əhəmiyyətini artırır.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi daha əvvəl qeyd edib ki, sistemli problemləri həll etmədən (Rosselxozbank-ı SWIFT-ə qoşmaq, kənd təsərrüfatı texnikası və ehtiyat hissələrinin tədarükünü bərpa etmək, sığorta üzrə məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq) mayın 18-dən sonra sövdələşmənin uzadılması barədə danışmağa ehtiyac yoxdur
