Rublu payızda nə gözləyir
Əsas məzənnənin artması rublu gücləndirdi, lakin bu uzun müddət davam edə bilmədi. Payızdağ proses davam edəcəkmi? Səlahiyyətlilər başqa nə edə bilər?
Avqustun 15-də səhər saatlarında Rusiya Mərkəzi Bankı əsas uçot dərəcəsini 12%-ə qaldırdı. Qərar sürpriz oldu. Birincisi, uçot dərəcəsinin artırmaq üçün tənzimləyici direktorlar şurasının növbədənkənar iclasını çağırdı - bu çox nadir hallarda baş verir (sonuncu dəfə 26 may 2022-ci ildə olub). İkincisi, bazar daha təmkinli addımlar gözləyirdi. Nəticədə Rusiya valyutasının məzənnəsi 1 dollar üçün 101 rubldan 95 rubla qədər möhkəmləndi. Lakin yarım saatdan sonra Moskva birjasında Amerika valyutası yenidən 98, daha sonra isə 99 rubla yüksəldi.
Bəs Rusiya valyutasının perspektivləri və Mərkəzi Bankın qərarının uzunmüddətli proqnozlara necə təsir edəcək?
Əsas məzənnə ümumiyyətlə devalvasiyanı dayandıra bilərmi?
Əsas dərəcə iqtisadiyyatda pulun nə qədər dəyərli olduğunu müəyyən edir. Avqustun 15-dən banklar Mərkəzi Bankdan illik 12%-lə kredit götürə və ya daha cəlbedici şərtlərlə depozitə pul qoya bilər. Zamanla müştərilər üçün tariflərə də yenidən baxılmalıdır: kreditlər bahalaşacaq, əmanətlər isə daha sərfəli olacaq. Mərkəzi Bank beləcə tələbi azaldır və əhalini banklarda pul yığmağa sövq edir.
Amma bu nəzəri cəhətdən belədir. İlin əvvəlindən rubl dollara nisbətdə demək olar ki, 30% ucuzlaşıb - heç bir valyuta depoziti belə gəlir verə bilməz, hətta artan məzənnə nəzərə alınmaqla brlə. Uçot dərəcəsini belə faizlərə qaldırmaq çox təhlükəlidir: kreditlər həddindən artıq baha olacaq və iqtisadiyyat dayanacaq. Ona görə də Mərkəzi Bankın İdarə Heyəti qərar qəbul edərkən balans axtarır.
İlkin olaraq tənzimləyici valyuta bazarının dinamikasına ümumiyyətlə müdaxilə etməyi planlaşdırmırdı. Rusiya Mərkəzi Bankının sədri Elvira Nabiullina üzən məzənnəni iqtisadiyyata “xarici şokları daha asan udmağa” kömək edən nemət adlandırıb. Amma avqustda inflyasiya sürətləndi və Mərkəzi Bank Konstitusiyaya görə müstəqil qurum olaraq qalmasına baxmayaraq, qanunvericilərin və icra hakimiyyətinin təzyiqinə məruz qaldı. Əvvəlcə büdcə qaydasını dayandırmaq lazım idi, lakin bu kömək etmədi və məzənnə aşağı düşməkdə davam etdi.
Mütəxəssislərin proqnozuna görə proses payızda da davam edıcək.
