Ərazi həyəcan vəziyyətindədir!
AB-yə tarixi zərbə!
Rusiyadan Türkiyəyə bəyanat
Avropa İttifaqı (Aİ) tarixin ən qara qışına hazırlaşır. Rusiyanın məhdudiyyətləri nəticəsində tarixi enerji böhranı ilə üzləşən Avropanın təbii qaz böhranının daha da dərinləşəcəyi gözlənilir. Rusiya Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun baş direktoru Konstantin Simonov “Türk axını tam gücü ilə işləyir. Türkiyə, Serbiya və Macarıstan qarşısında bütün öhdəliklər yerinə yetiriləcək”-, o, deyib.
Rusiyadan təbii qaz nəqlinin azalması və embarqo qərarlarının təsiri ilə Avropada təbii qaz böhranının qış mövsümündə dərinləşəcəyi gözlənilir.
Fevralın 24-də başlayan Rusiya-Ukrayna müharibəsindən əvvəl Avropa istehlak etdiyi təbii qazın təxminən 40 faizini Rusiyadan idxal edirdi.
Müharibədən sonra Rusiya qazını Avropaya daşıyan magistral kəmərlərdə yaşanan “texniki” problemlər səbəbindən ölkədən daşınmalar xeyli azalıb.
RUSİYA KLAPINI NECƏ BAĞLADI?
May ayında Rusiyanın Ukrayna üzərindən Avropaya göndərdiyi təbii qazın miqdarı yarıbayarı azalaraq sutkada 41 milyon kubmetrə düşərkən, Yamal-Avropa boru kəməri ilə nəqllər də eyni dövrdə sanksiyalar səbəbiylə "Qazprom" tərəfindən dayandırılıb.
“Şimal axını” vasitəsilə Avropaya təbii qaz axınını tutumunun 20 faizinə endirdiyinə diqqət çəkib.
6 ÖLKƏYƏ QAZ AXINI KƏSİLDİ
Rusiya, həmçinin Latviya, Polşa, Bolqarıstan, Danimarka, Finlandiya və Hollandiyaya sanksiyalar səbəbiylə qüvvəyə minən “ödəniş rublla” sisteminə əməl etmədikləri üçün təbii qaz nəqlini tamamilə dayandırmağa qərar verdi.
Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) məlumatına görə, Avropa İttifaqı (Aİ) ötən ilin iyul ayında Rusiyadan gündəlik təxminən 300 milyon kubmetr qaz idxal etdiyi halda, 2022-ci ilin iyul ayına bu rəqəm 100 milyon kubmetrdən aşağı düşüb. Beləliklə, Aİ-nin Rusiyadan aldığı təbii qazın həcmi bir ildə 70 faiz azalıb.
Rusiya ilə təbii qazda yaşanan problemlərə əlavə olaraq, AB azalan ehtiyatlarını yeraltı anbarları tələbatın güclü şəkildə artdığı qış mövsümünə qədər doldurmaq istəyir.
AVROPADAKI ANBARLARDA NƏ QƏDƏR QAZ QALIR?
Avropanın Qaz İnfrastrukturunun (GIE) məlumatlarına görə, Avropada yeraltı təbii qaz anbarlarında doluluq nisbəti avqustun 13-nə 74 faiz təşkil edib.
IEA prezidenti Fatih Birol keçən ay verdiyi açıqlamada, Avropanın oktyabrın 1-də başlayacaq qış mövsümünə qədər anbarlarını yüzdə 90-dan çox doldurması lazım olduğunu və bu halda belə ikinci ildə tədarükün kəsilməsi ilə üzləşə biləcəyini qiymətləndirdi -mövsümün yarısına qaz çatmaya bilər.
İLLİK 45 MİLYARD KUBMETRE
Rusiya Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun baş direktoru Konstantin Simonov bildirib ki, təbii qazla bağlı problemlər Avropanın atdığı addımlarla bağlıdır.
"Qazprom"un Almaniya və Polşada infrastrukturları istiqamətində atılan addımların təbii qaz daşınmalarında problemlər yaratdığını ifadə edən Simonov, "Təbii qaz yerinə neft və kömür istifadə edilə bilər. Lakin onlar mövcud deyil. Avropa nəyin bahasına olursa olsun, hər şeyi almağa çalışır. lakin Avropanın "Enerjidəki transformasiyanın bir hissəsi olaraq, kömür, neft və qaz sektorlarına hücum səbəbiylə bu sənayelərdə investisiya çatışmazlığı yaşandı. Bu başqa bir səhv idi. Bazarda artıq enerji artıqlığı yoxdur." deeyə o, vurğulayıb.
"Qazprom"un bu problemləri həll edə bilməyəcəyini dilə gətirən Simonov: "Yeraltı qaz anbarları müsadirə olunubmu? Özünüz doldurun. Turbinlər sanksiyalar altındadırmı? Şimal axını ilə daşımalar azalıb. Məsələn, Türk axını" tam gücü ilə işləyir. Türkiyə, Serbiya və Macarıstanın Rusiya qarşısında bütün öhdəlikləri yerinə yetiriləcək. Bolqarıstan Rusiya qazını almaqdan imtina edir və bu onların problemidir, qoy həll etsinlər". deyə o, bildirib.
QAZ QİYMƏTLƏRİNƏ NECƏ DƏYİSƏCƏK?
Avropada təbii qaz qiymətlərinin 1000 kubmetr üçün 2000-2200 dollar səviyyəsində olduğuna diqqət çəkən Simonov: "Asiyadakı qiymətlər 1600 dollar səviyyəsindədir. Boş qalan təbii qaz füçesi yoxdur. Yalnız bir yol var. Bu Avropanın qiymətlərini endirməsi yoludu. Enerji sektorunu siyasiləşdirməyi dayandırıb normal ticarətə qayıdılmalıdır.
Məsələn, Şimal axını 2-nin işə salınmasına nə mane olur? Nəticədə bütün dünya əziyyət çəkir, Avropa hər yerdə qaz alır və qazın qiyməti artır”. ifadələrdən istifadə etmişdir.
Avropa Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin (CEPS) İdarə Heyətinin üzvü Daniel Qros bildirib ki, qış yaxınlaşmadan Avropa alternativ təbii qaz mənbələrinə, xüsusilə də mayeləşdirilmiş təbii qaza (LNG) müraciət etməlidir.
Sözügedən böhrandan çıxmaq üçün böyük planlara ehtiyac olmadığını vurğulayan Qros deyib: "Hökumətlər bazarla birlikdə qiymətlərin artmasına icazə versələr, qaza və ümumiyyətlə enerjiyə qənaət etmək üçün güclü təşviqlər olacaq. Bu, qışı ölkədə keçirmək üçün enerji kifayət etməlidir".
"Kasıb insanlar birbaşa yardım alırlar - qorunub saxlanıla bilər, lakin hətta, onlar qənaəti təşviq etmək üçün yüksək qiymət ödəməlidirlər”. o, deyib.
Avropa və Asiyanın məhdud LNG hovuzu uğrunda yarışdığını qeyd edən Qros deyib: "ABŞ-ın LNG-ni Avropaya və ya Asiyaya ixrac etməsinin fərqi yoxdur. Avropanın qısa müddətdə qaza olan qiymət təzyiqini azaltmaq üçün heç nə edə bilməz. Daha çox. bərpa olunan enerji və digər ölkələrdən daha çox daşınma uzunmüddətli perspektivdə kömək edəcək”..
RUSYA QAZ BÖHRANINI NECƏ GÖRÜYOR?
Rusiya Hökumətinin Maliyyə Universitetinin üzvü və Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun müvəkkili Stanislav Mitrahovic bəyan edib ki, Avropa öz iqtisadiyyatını qorumaq və Rusiya ilə sülh bağlamaq yolunu seçməlidir. Qaz anbarını dolduraraq qışa təbii qaz ehtiyatları tədarükunə diqqət çəkən Mitrahovic deyib: "Sabit təchizat problemi olmayan isthelakçılar, mazut ehtiyatlarının 20 milyard kubmetrə yaxın olduğunu söylədi".
Mitrahoviç bəyan edib ki, Rusiya qazının tezliklə lazımsız olacağını bəyan etdikdən sonra Rusiyadan Avropaya stabil təbii qaz tədarükünü müşahidə etmək çətin prosesdir: "Avropa məsumluq yolu ilə getməli olacaq. Enerjiyə qənaət edən zavodlar Avropanı tərk edir və daha ucuz enerjiyə malik ölkələrə köçməyi hedəfləyir".
