Ramiz Mehdiyevin həbsi: Tacikistan görüşündən Bakıya uzanan siyasi mesaj

Keçmiş PA rəhbərinin həbsinin zamanlaması təsadüfdür, yoxsa...?


Azərbaycanın siyasi gündəmini bir anda dəyişən hadisə — Ramiz Mehdiyevin həbsi — təkcə daxili məsələ deyil, həm də regional və qlobal güclərin maraqlarının kəsişdiyi nöqtədə baş verən bir prosesdir.

Ramiz Mehdiyev onilliklərdir Azərbaycanın siyasi sistemində mühüm rol oynayan, Prezident Administrasiyasının sabiq rəhbəri, eyni zamanda ideoloji xəttin formalaşdırıcılarından biri kimi tanınırdı. Onun uzun illər ərzində həm qərarların mərkəzində olması, həm də kölgə oyunlarında adı hallanması cəmiyyətdə və siyasi dairələrdə fərqli təəssüratlar yaradıb. Amma əsas sual indi budur:
Niyə məhz indi və niyə məhz Əliyev–Putin görüşündən dərhal sonra?


Tacikistan görüşü və Kreml amili

İlham Əliyev və Vladimir Putin Tacikistanda baş tutan son görüşlərində regiondakı təhlükəsizlik məsələlərini, o cümlədən Cənubi Qafqazda dəyişən güc balansını müzakirə etdilər. Görüşdən dərhal sonra Ramiz Mehdiyevin həbs xəbəri yayıldı.

Təsadüfdürmü? Bəlkə də yox. R.Mehdiyev uzun illər Moskva ilə yaxın münasibətləri olan, sovet dövründən bəri orada formalaşmış elmi və siyasi dairələrlə əlaqələr saxlayan fiqur kimi tanınır. Onun həbsi Kremlin regionda təsir dairəsinə yönəlik “səssiz xəbərdarlıq” kimi də yozula bilər.

Bu addım, Azərbaycanın xarici siyasətdə daha müstəqil xətt tutduğunu göstərən siqnal kimi də xarakterizə oluna bilər. Yəni, Bakı artıq öz daxili sabitliyinə təsir edə biləcək bütün “köhnə kanalları” bağlamaq niyyətindədir. Ramiz Mehdiyev kimi simvolların uzaqlaşdırılması həm siyasi, həm də psixoloji mənada “post-sovet sindromundan çıxışın” göstəricisidir.

Daxili siyasi konfiqurasiya

Hadisənin zamanlaması həm də daxili siyasi sistemin yenilənməsi ilə bağlıdır. Son illərdə Azərbaycan dövlət idarəçiliyində köklü struktur dəyişiklikləri baş verir: gəncləşmə, yeni texnokrat kadrların irəli çəkilməsi, iqtisadi idarəetmədə çevikliyin artırılması.

Bu fonda Ramiz Mehdiyev kimi keçmiş nəsli təmsil edən fiqurların təsir dairəsi tədricən daralırdı. Onun haqqında səslənən “gizli siyasi mərkəz qurmaq”, “öz ətrafında köhnə kadrlardan ibarət qrup formalaşdırmaq” kimi iddialar, görünür, dövlətin artıq qəbul etmədiyi bir xətt idi.

Başqa sözlə, Mehdiyevin həbsi həm də daxili siyasi sistemdə nəsil dəyişikliyinin hüquqi təsdiqi oldu. Dövlət indi açıq mesaj verir: “Köhnə təsir mexanizmləri artıq işləmir.”

Cəmiyyətin reaksiyası və ictimai psixologiya

Ramiz Mehdiyevin həbsi xəbəri yayılan kimi sosial şəbəkələr və media tam mənada qaynamağa başladı. Cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən gələn reaksiyalar bir neçə saatın içində ölkə gündəmini dəyişdi.

Xəbərin yayıldığı ilk dəqiqələrdən bəri Facebook, Telegram və X (Twitter) kimi platformalarda yüzlərlə paylaşım, müzakirə və canlı yayımlar artdı. Əksər vətəndaşlar bu hadisəni gözlənilməz, amma gecikmiş ədalət kimi qiymətləndirdi. Uzun illər sistemin beyni sayılan bir şəxsin birdən-birə məsuliyyətə cəlb olunması həm təəccüb, həm də maraq doğurdu.

İctimai psixologiya baxımından bu hadisə, sanki illərlə yığılan emosional gərginliyin boşalması effekti yaratdı. İnsanlar ədalətin bərpası kimi baxır, eyni zamanda siyasi sabitliyə təsiri barədə düşünürlər. Sosial media reaksiyaları göstərdi ki, Azərbaycan cəmiyyəti artıq siyasi hadisələrə laqeyd deyil — əksinə, aktiv şəkildə mövqe bildirir, təhlil edir və nəticə çıxarır.

Qlobal kontekst və güclərin maraqları

Qlobal miqyasda bu hadisəyə iki bucaqdan baxmaq olar.

Rusiya faktoru

Moskva Cənubi Qafqazda nüfuzunun azaldığını hiss edir. Azərbaycanla münasibətlər son illərdə daha çox taktiki xarakter daşıyır. Bu şəraitdə Kremlə yaxın hesab edilən şəxslərin təsir dairədən çıxarılması Bakının “öz müstəqil oyununu oynaması” deməkdir.

Qərb faktoru

ABŞ və Avropa İttifaqı regionda enerji, təhlükəsizlik və nəqliyyat layihələri üzərində nəzarəti gücləndirməyə çalışır. Azərbaycanın sabitliyi və qərbyönümlü iqtisadi açılımları bu kontekstdə önəm kəsb edir.

Ramiz Mehdiyevin həbsinin bu iki istiqamətin kəsişməsində baş verməsi, əslində, Azərbaycanın həm Rusiyadan, həm də Qərbdən asılı olmayan müstəqil siyasi kursunu möhkəmləndirdiyini göstərir.

Nəticə

Ramiz Mehdiyevin həbsi tək bir şəxsin məsuliyyətə cəlb olunması deyil, həm də Azərbaycanın yeni siyasi mərhələyə keçidinin simvoludur. Bu hadisə həm daxili islahatların, həm də xarici balansın dəyişdiyini göstərir.

Bu prosesin fonunda bir şey aydındır: Azərbaycan artıq köhnə siyasi oyunların, xarici təsir mexanizmlərinin və şəxsi ambisiyaların idarə etdiyi mərhələni arxada qoyur. Yeni mərhələ isə müstəqillik və şəffaflıq üzərində qurulan dövlət modelinin formalaşması ilə xarakterizə olunur.

Rövşən Ziya Vəziroğlu