İstixana qazı emissiyaları azaldılmasa, Şimal qütbünün 27 metrədək yer dəyişə biləcəyi proqnozlaşdırılır. Bu dəyişikliklər, kosmik vasitələrdən gündəlik naviqasiya sistemlərinədək genişmiqyaslı nəticələrə səbəb ola bilər.
Lim10.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, planetimizin ən mühüm coğrafi nöqtələrindən biri olan Şimal qütbü Yer üzərindəki bütün naviqasiya sistemləri üçün istinad nöqtəsi kimi həyati əhəmiyyət daşıyır. Lakin alimlər bildirirlər ki, Şimal qütbü sabit vəziyyətdə qala bilmir və hərəkət edir. Tədqiqatlara əsasən, bu qütb 2100-cü ilə qədər 27 metrədək yerini dəyişə bilər.
Bu hərəkətin əsas səbəblərindən biri, iqlim dəyişikliyinə bağlı olaraq qütb buz örtüklərinin sürətlə əriməsidir. Buzların əriməsi, Yer kürəsinin kütlə paylanmasını dəyişdirərək planetin fırlanma oxunda kiçik, lakin mühüm dəyişikliklərə yol açır. Alimlərin xəbərdarlıqlarına görə, bu dəyişikliklər peyk naviqasiya sistemlərində ciddi problemlərə səbəb ola bilər.
Yer öz oxu ətrafında dönərkən okeanlarda, atmosferdə və daxili nüvədə baş verən dinamik dəyişikliklər planetin yüngülcə yırğalanmasına səbəb olur. Normalda bu yırğalanmalar müntəzəm və proqnozlaşdırıla bilən xarakter daşıyır. Lakin ETH Sürix Universitetindən olan alimlərin apardığı araşdırmalar göstərir ki, insan fəaliyyəti nəticəsində yaranan dəyişikliklər yaxın gələcəkdə təbii dəyişiklikləri üstələyə bilər. Peyk və dərin kosmos teleskopları Yer kürəsinin fırlanma oxunu əsas götürərək öz mövqelərini müəyyənləşdirirlər. Şimal qütbündə bir neçə metrlik dəyişiklik belə bu sistemlərdə böyük səhvlərə səbəb ola bilər. Texnologiyanın əksəriyyəti millimetr dəqiqliyinə əsaslandığı üçün belə bir dəyişiklik qarışıqlıq yarada bilər.
Vyana Universitetindən Dr. Mostafa Kiani Şəhvəndi və onun komandası tərəfindən aparılan araşdırmada Yer kürəsinin kütlə paylanmasındakı dəyişikliklərin fırlanma oxuna necə təsir etdiyi təhlil edilib. Tədqiqata əsasən, əgər istixana qazı emissiyaları azaldılmasa, 1900-2100-cü illər arasında buzların əriməsi nəticəsində qütblər təxminən 27 metr yer dəyişə bilər. Daha nikbin ssenaridə, emissiyaların azaldılması ilə bu hərəkət təxminən 12 metr səviyyəsində qala bilər.
Sevindirici haldır ki, hazırda insan fəaliyyəti təbii səbəblər qədər güclü təsirə malik deyil. Lakin iqlim dəyişikliyi davam edərsə, bu vəziyyətin XXI əsrin sonlarına doğru dəyişəcəyi ehtimal olunur. Qütblərin yer dəyişməsi naviqasiya sistemləri və kosmik teleskoplar kimi yüksək dəqiqlikli texnologiyalarda böyük problemlərə səbəb ola bilər. Yer səthində bu vəziyyət bir neçə yüz metrlik səhvlərə, kosmik vasitələrdə isə kilometr səviyyəsində yerləşdirmə xətalarına gətirib çıxara bilər.
